Działalność nierejestrowana to forma prowadzenia drobnej aktywności zarobkowej bez konieczności rejestrowania firmy. Dla osób zatrudnionych na umowę o pracę może stanowić dodatkowe źródło dochodu, jednak wiąże się z pewnymi ograniczeniami i obowiązkami. Znajomość zasad łączenia tych dwóch form zarobkowania jest kluczowa, aby uniknąć problemów prawnych i podatkowych.
Czym jest działalność nierejestrowana?
Działalność nierejestrowana (zwana też niezarejestrowaną działalnością gospodarczą) to forma drobnej przedsiębiorczości wprowadzona w 2018 roku w ramach Konstytucji Biznesu. Pozwala ona na legalne zarabianie bez formalności związanych z rejestracją firmy – nie trzeba rejestrować się w CEIDG ani płacić składek ZUS z tego tytułu.
Działalność nierejestrowana to aktywność zarobkowa osoby fizycznej, której przychód miesięczny nie przekracza 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2024 roku limit wynosi 3181,50 zł).
Warto podkreślić, że działalność nierejestrowana nie jest odrębną formą prawną, a jedynie uproszczeniem dla osób prowadzących działalność na małą skalę. Nie wymaga ona zgłaszania do urzędów, jednak podlega przepisom podatkowym i musi być rozliczana w zeznaniu rocznym.
Działalność nierejestrowana a umowa o pracę – aspekty prawne
Przepisy nie zabraniają łączenia działalności nierejestrowanej z pracą na etacie. Jest to całkowicie legalne rozwiązanie, pod warunkiem przestrzegania kilku istotnych zasad:
- Brak konfliktu interesów – działalność nierejestrowana nie może stanowić konkurencji dla pracodawcy ani naruszać zapisów umowy o pracę dotyczących zakazu konkurencji.
- Zgodność z umową o pracę – niektóre umowy zawierają klauzule wymagające zgody pracodawcy na podejmowanie dodatkowej działalności zarobkowej.
- Czas pracy – prowadzenie działalności nierejestrowanej nie może kolidować z obowiązkami wynikającymi z umowy o pracę ani być wykonywane w czasie pracy.
Zanim rozpoczniesz działalność nierejestrowaną, dokładnie przeanalizuj swoją umowę o pracę oraz regulamin pracy. Niektórzy pracodawcy wprowadzają wewnętrzne przepisy ograniczające dodatkową aktywność zarobkową pracowników lub wymagające jej zgłoszenia.
Obowiązki podatkowe przy łączeniu etatu z działalnością nierejestrowaną
Mimo że działalność nierejestrowana nie wymaga rejestracji, podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych:
- Obowiązek prowadzenia ewidencji – konieczne jest prowadzenie uproszczonej ewidencji sprzedaży, która dokumentuje przychody z działalności nierejestrowanej. Wystarczy prosty arkusz z datą, kwotą i rodzajem transakcji.
- Rozliczenie w rocznym zeznaniu podatkowym – przychody z działalności nierejestrowanej należy wykazać w rocznym zeznaniu PIT-36 razem z dochodami z umowy o pracę. Dochody te podlegają opodatkowaniu według skali podatkowej.
- Wystawianie rachunków – osoby prowadzące działalność nierejestrowaną mogą (a na żądanie klienta muszą) wystawiać rachunki dokumentujące sprzedaż. Rachunek powinien zawierać podstawowe informacje o sprzedawcy, nabywcy oraz przedmiocie transakcji.
W działalności nierejestrowanej można odliczać koszty uzyskania przychodu, co pozwala zmniejszyć podstawę opodatkowania.
Warto skrupulatnie dokumentować wszystkie wydatki związane z działalnością, takie jak: zakup materiałów, narzędzi, opłaty za usługi związane z prowadzoną działalnością czy koszty transportu. Zachowanie faktur i rachunków umożliwi ich późniejsze odliczenie.
Limity i ograniczenia działalności nierejestrowanej
Prowadząc działalność nierejestrowaną obok etatu, należy pamiętać o kilku ważnych ograniczeniach:
- Limit przychodowy – miesięczny przychód nie może przekroczyć 75% minimalnego wynagrodzenia. Po przekroczeniu tego limitu należy zarejestrować działalność gospodarczą w ciągu 7 dni. Przekroczenie limitu nawet o złotówkę powoduje konieczność rejestracji.
- Ograniczenia przedmiotowe – nie wszystkie rodzaje działalności mogą być prowadzone jako nierejestrowane. Wyłączone są m.in.:
- działalność wymagająca koncesji, zezwoleń lub licencji
- działalność w ramach spółki cywilnej
- działalność regulowana (np. biura rachunkowe, pośrednictwo w obrocie nieruchomościami)
- Brak możliwości rozliczania VAT – działalność nierejestrowana korzysta ze zwolnienia podmiotowego z VAT, co oznacza brak możliwości odliczania podatku VAT od zakupów, ale jednocześnie brak obowiązku naliczania VAT na sprzedaż.
Praktyczne przykłady działalności nierejestrowanej przy umowie o pracę
Działalność nierejestrowana doskonale sprawdza się jako dodatkowe źródło dochodu dla osób zatrudnionych na etacie. Oto przykłady usług, które można świadczyć w tej formie:
- Usługi rękodzielnicze – tworzenie i sprzedaż biżuterii, dekoracji, ubrań czy akcesoriów.
- Usługi edukacyjne – nauczanie języków obcych, matematyki czy innych przedmiotów, prowadzenie warsztatów tematycznych.
- Drobne usługi remontowe – malowanie, tapetowanie, montaż mebli, naprawy domowe.
- Usługi fotograficzne – sesje zdjęciowe, fotografia okolicznościowa, obróbka zdjęć.
- Tworzenie treści – pisanie tekstów, prowadzenie blogów, tworzenie grafik, tłumaczenia.
- Usługi kosmetyczne – stylizacja paznokci, makijaż, zabiegi pielęgnacyjne.
- Usługi informatyczne – tworzenie prostych stron internetowych, pomoc techniczna, konfiguracja sprzętu.
Przykład: Programista zatrudniony na umowę o pracę może dodatkowo świadczyć usługi tworzenia stron internetowych w ramach działalności nierejestrowanej, o ile nie narusza to umowy z pracodawcą i miesięczny przychód z tej działalności nie przekracza ustalonego limitu. Może on odliczać koszty związane z hostingiem, zakupem oprogramowania czy sprzętu wykorzystywanego wyłącznie do tej działalności.
Jak rozpocząć działalność nierejestrowaną będąc na etacie?
Rozpoczęcie działalności nierejestrowanej jest proste i nie wymaga formalności:
- Sprawdzenie zapisów umowy o pracę – weryfikacja, czy umowa nie zawiera klauzul zabraniających dodatkowej działalności. W razie wątpliwości warto skonsultować się z działem HR lub bezpośrednim przełożonym.
- Przygotowanie ewidencji przychodów – można wykorzystać prosty arkusz kalkulacyjny lub gotowy wzór ewidencji działalności nierejestrowanej. Ważne, by zawierała daty transakcji, kwoty oraz opis usługi lub towaru.
- Przygotowanie wzoru rachunku – warto przygotować szablon rachunku zawierający niezbędne elementy:
- dane sprzedawcy i nabywcy
- datę wystawienia i numer rachunku
- nazwę usługi/towaru, ilość, cenę
- informację „Sprzedawca zwolniony z podatku VAT na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o VAT”
- Rozpoczęcie działalności – można od razu rozpocząć świadczenie usług lub sprzedaż produktów bez jakichkolwiek zgłoszeń do urzędów.
- Monitorowanie przychodów – regularne sprawdzanie, czy nie zbliżasz się do miesięcznego limitu przychodów.
Działalność nierejestrowana to elastyczna forma zarobkowania, która dobrze uzupełnia pracę na etacie. Pozwala na testowanie własnych pomysłów biznesowych bez podejmowania ryzyka związanego z pełną działalnością gospodarczą. Przestrzegając limitów i obowiązków podatkowych, możesz legalnie rozwijać swoje zainteresowania i zwiększać dochody bez nadmiernych formalności i kosztów.
Pamiętaj jednak, że w przypadku rozwoju biznesu i regularnego zbliżania się do limitu przychodów, warto rozważyć przejście na pełną działalność gospodarczą, która daje więcej możliwości rozwoju i korzystania z preferencyjnych form opodatkowania.