Nowe progi unijne w zamówieniach publicznych stanowią kluczowy element wiedzy dla wszystkich podmiotów uczestniczących w postępowaniach przetargowych. Od 1 stycznia 2024 roku zaczęły obowiązywać zaktualizowane wartości, które determinują sposób prowadzenia postępowań przetargowych. Znajomość nowych progów jest niezbędna zarówno dla zamawiających planujących procedury, jak i dla wykonawców przygotowujących się do udziału w przetargach. Przyjrzyjmy się najważniejszym zmianom w progach unijnych, ich praktycznemu znaczeniu oraz konsekwencjom dla uczestników rynku zamówień publicznych.
Czym są progi unijne w zamówieniach publicznych?
Progi unijne to określone kwoty, od których zamówienia publiczne podlegają rygorom unijnych dyrektyw oraz wymagają publikacji ogłoszeń w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Wartości te są regularnie aktualizowane przez Komisję Europejską co dwa lata i wyrażone w euro.
Progi unijne określają wartość zamówienia, powyżej której zamawiający ma obowiązek stosować bardziej rygorystyczne procedury określone w prawie unijnym, w tym publikować ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym UE.
Przekroczenie progu unijnego fundamentalnie zmienia charakter postępowania przetargowego. Zamówienia o wartości poniżej progów podlegają mniej rygorystycznym procedurom krajowym, co oznacza uproszczone formalności i krótsze terminy. Natomiast te przekraczające progi wymagają zastosowania pełnej procedury unijnej, co wiąże się z dodatkowymi obowiązkami dla zamawiających i większymi szansami dla wykonawców z całej Unii Europejskiej.
Nowe wartości progów unijnych na lata 2024-2025
Komisja Europejska w swoich rozporządzeniach nr 2023/2495 oraz 2023/2496 z dnia 24 listopada 2023 r. ustaliła nowe progi unijne, które obowiązują od 1 stycznia 2024 roku. Wartości te zostały następnie przeliczone na złotówki i opublikowane w obwieszczeniu Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych.
Dla zamówień klasycznych progi wynoszą:
- 1 026 975 zł (równowartość 230 000 €) – dla dostaw i usług udzielanych przez zamawiających publicznych z sektora administracji rządowej
- 1 582 733 zł (równowartość 354 000 €) – dla dostaw i usług udzielanych przez pozostałych zamawiających
- 39 568 322 zł (równowartość 8 857 000 €) – dla robót budowlanych niezależnie od rodzaju zamawiającego
W przypadku zamówień sektorowych progi wynoszą:
- 1 582 733 zł (równowartość 354 000 €) – dla dostaw i usług
- 39 568 322 zł (równowartość 8 857 000 €) – dla robót budowlanych
Warto zauważyć, że aktualne progi różnią się od tych obowiązujących w poprzednim okresie, co ma bezpośredni wpływ na kwalifikację zamówień do odpowiednich procedur.
Kurs euro stosowany do przeliczania progów unijnych
Kluczowym elementem przy określaniu progów unijnych w złotówkach jest kurs euro przyjęty do przeliczeń. Na lata 2024-2025 Prezes UZP w obwieszczeniu z dnia 15 grudnia 2023 r. określił kurs euro stosowany do przeliczania wartości zamówień publicznych na poziomie 4,4651 zł.
Kurs euro dla zamówień publicznych (4,4651 zł) różni się od kursu rynkowego i pozostaje stały przez dwa lata, niezależnie od wahań kursu na rynku walutowym.
Zmiana kursu euro z 4,5994 zł (okres 2022-2023) na 4,4651 zł ma istotne znaczenie praktyczne. Obniżenie kursu o około 3% przekłada się na odpowiednio niższe wartości progów wyrażonych w złotówkach. Oznacza to, że niektóre zamówienia, które wcześniej mogły nie przekraczać progów unijnych, teraz mogą je przekroczyć, mimo utrzymania tej samej wartości w euro. Ta pozornie niewielka zmiana może mieć znaczący wpływ na planowanie i prowadzenie postępowań przez zamawiających.
Praktyczne konsekwencje nowych progów unijnych
Wprowadzenie nowych progów unijnych niesie ze sobą szereg praktycznych konsekwencji zarówno dla zamawiających, jak i wykonawców:
1. Zmiana procedur – zamówienia, które wcześniej nie przekraczały progów unijnych, mogą teraz wymagać zastosowania pełnej procedury unijnej lub odwrotnie.
2. Dłuższe terminy – dla zamówień powyżej progów unijnych obowiązują dłuższe minimalne terminy składania ofert (np. minimum 35 dni w przetargu nieograniczonym).
3. Szerszy zakres publikacji – konieczność publikacji ogłoszeń w Dzienniku Urzędowym UE dla zamówień przekraczających progi.
4. Bardziej rygorystyczne wymogi formalne – w tym obowiązkowe stosowanie jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia (JEDZ).
5. Szerszy zakres środków odwoławczych – pełny dostęp do środków odwoławczych dla wykonawców.
Wpływ na planowanie zamówień publicznych
Nowe progi unijne mają istotny wpływ na planowanie zamówień publicznych przez zamawiających. Precyzyjne szacowanie wartości zamówień staje się jeszcze bardziej kluczowe, gdyż niewielkie różnice mogą przesądzić o stosowaniu odmiennych procedur.
Zamawiający powinni dokładnie przeanalizować swoje plany zamówień na rok 2024 i kolejne lata, zwracając szczególną uwagę na zamówienia, których wartość oscyluje wokół progów unijnych. Nawet niewielka zmiana zakresu zamówienia może spowodować przekroczenie progu i konieczność zastosowania bardziej rygorystycznych procedur, co wiąże się z dłuższym czasem realizacji i większymi wymogami formalnymi.
Dla wykonawców zmiana progów oznacza konieczność dostosowania się do nowych wymagań w zakresie dokumentacji przetargowej oraz uwzględnienia dłuższych terminów w planowaniu udziału w postępowaniach.
Progi krajowe a progi unijne – kluczowe różnice
Obok progów unijnych w polskim systemie zamówień publicznych funkcjonują również progi krajowe, z których najważniejszy to 130 000 zł. Jest to podstawowy próg stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych.
Zamówienia o wartości poniżej 130 000 zł netto nie podlegają przepisom ustawy Prawo zamówień publicznych, choć zamawiający mogą stosować wewnętrzne regulaminy określające zasady ich udzielania.
System progów w zamówieniach publicznych tworzy trójstopniową hierarchię procedur, która determinuje zakres obowiązków zamawiających:
- poniżej 130 000 zł – zamówienia wyłączone z PZP, podlegające jedynie wewnętrznym regulaminom zamawiających
- od 130 000 zł do progów unijnych – zamówienia krajowe realizowane według uproszczonych procedur określonych w polskiej ustawie PZP
- powyżej progów unijnych – zamówienia podlegające pełnej procedurze unijnej, z dodatkowymi wymogami i dłuższymi terminami
Warto podkreślić, że próg krajowy 130 000 zł pozostaje niezmienny, niezależnie od aktualizacji progów unijnych. Ta stabilność progu krajowego przy jednoczesnych zmianach progów unijnych wpływa na zakres zamówień podlegających poszczególnym procedurom.
Podsumowanie zmian w progach unijnych na 2024 rok
Nowe progi unijne w zamówieniach publicznych na lata 2024-2025 wprowadzają istotne zmiany dla uczestników rynku zamówień publicznych. Obniżenie kursu euro stosowanego do przeliczeń z 4,5994 zł do 4,4651 zł bezpośrednio wpływa na wartości progów wyrażonych w złotówkach, co może zmienić kwalifikację niektórych zamówień.
Dla zamawiających kluczowe jest dostosowanie procedur i planów zamówień do nowych wartości. Szczególnie istotne jest precyzyjne szacowanie wartości zamówień, które mogą oscylować wokół progów unijnych. Wykonawcy natomiast powinni być świadomi, że zmiana progów może wpłynąć na sposób prowadzenia postępowań i wymagania formalne stawiane w przetargach.
Regularne monitorowanie zmian w progach unijnych pozwala na optymalne planowanie działań związanych z zamówieniami publicznymi. Zarówno zamawiający, jak i wykonawcy powinni na bieżąco śledzić aktualizacje w tym zakresie, aby uniknąć potencjalnych błędów proceduralnych i w pełni wykorzystać możliwości, jakie daje system zamówień publicznych.
Znajomość aktualnych progów unijnych stanowi fundament prawidłowego funkcjonowania w systemie zamówień publicznych i jest niezbędna dla wszystkich podmiotów zaangażowanych w ten obszar działalności.